و روز دهم، روز عيد اضحى است و بسيار روز شريفى است و از براى آن چند عمل است:
اوّل: غسل است كه سنّت مؤكّد است و بعضى واجب دانسته اند.
دوّم: نماز عيد است به همان كيفيّت كه در عيد فطر ] صفحه 555 [ به شرح رفت، ولكن در اين روز مستحبّ است كه طعام را بعد از نماز تناول كند و نيكو است كه از گوشت قربانى باشد.
سوّم: خواندن دعاهايى كه وارد شده براى پيش از نماز و بعد از نماز كه اين رساله را گنجايش ذكر آن ها نيست. و بهترين دعاهاى اين روز دعاى چهل و هشتم صحيفه كامله است كه اوّلش اين است: «اَللّهُمَّ هذا يَوْمٌ مُبارَكٌ»، و اگر دعاى چهل و ششم را كه اوّلش: «يَا مَنْ يَرْحَمُ مَنْ لاَ يَرْحَمُهُ العِبادُ» است نيز بخوانند خوب است، و دعاى ندبه بهترين دعاها است در اين روز، و بعد از اين إن شاء اللّه تعالى در ضمن اعمال روز جمعه ] صفحه 640 [ مذكور خواهد شد.
چهارم: قربانى است، و آن سنّت مؤكّد است و بعضى واجب دانسته اند، و از امّ سلمه مروى است كه به حضرت رسول(صلى الله عليه وآله)عرض كرد كه: عيد قربان مى شود و من قيمت اضحيّه ندارم آيا قرض كنم و قربانى كنم؟ حضرت فرمودند كه: «قرض كن كه دين او ادا مى شود». و قربانى كردن از براى پدر و مادر و اولاد و خويشان كه مرده باشند خوب است. و حضرت امير المؤمنين(عليه السلام)دو قربانى مى كرد يكى از براى حضرت رسول(صلى الله عليه وآله)و يكى از براى خود. و اگر جمعى قادر نباشند كه هر يك جدا قربانى كنند با يكديگر شريك شوند تا هفت نفر بلكه تا هفتاد نفر و قربانى كنند.
پنجم: خواندن تكبيرات است بعد از نماز ظهر و عصر، چنانچه از ائمّه اطهار روايت شده در تفسير آيه شريفه (وَاذْكُرُوا  اللّهَ  في  أَيَّام معدودات)  كه مراد تكبير گفتن است در ايّام تشريق، پس هركه در منى باشد، عقب پانزده نماز بگويد كه اوّلش ظهر روز عيد است و آخرش صبح روز سيزدهم، و در ساير شهرها عقب ده نماز كه از ظهر روز عيد است تا صبح روز دوازدهم. و مشهور استحباب است و بعضى واجب دانسته اند، واقلش بعد از اين نمازها يك مرتبه است; و علاّمه مجلسى فرموده كه اگر مكرّر گويد و بعد از نافله نيز اگر بگويد بهتر است. و طريق تكبير موافق حديث صحيح اين است:
اللّهُ أكْبَرُ  اللّهُ أكْبَرُ * لا  اِلهَ  اِلاّ  اللّهُ  وَاللّهُ أكْبَرُ * اللّهُ أكْبَرُ  وَلِلّهِ الْحَمْدُ * اللّهُ أكْبَرُ  عَلى  ما  هَدانا * اللّهُ أكْبَرُ  عَلى  ما  رَزَقَنا  مِنْ  بَهيمَةِ الاَْنْعامِ * وَالْحَمْدُ لِلّهِ عَلى  ما  اَبْلانا.
و بدان كه روز نيمه اين ماه به قول مشهور ولادت باسعادت حضرت امام علىّ النّقى(عليه السلام)است. و روزى است كه خليفه سوّم اهل سنّت را محاصره كردند و كار بر او تنگ شد كه مشرف به هلاكت شد.
مقام سوّم: در فضايل و اعمال روز عيد غدير و ساير ايّام اين ماه است
عيد غدير در هيجدهم اين ماه است و عظيم ترين اعياد است، و احاديث بسيار از طرفين در فضيلت و اعمال آن وارد شده است. شبش نيز شب شريفى است و زيارت حضرت امير المؤمنين(عليه السلام)در آن مناسب است، و سيّد ابن طاووس(رحمه الله)نماز و دعايى از براى آن شب نقل كرده، چون سند معتبر نداشت نقل نكردم، شيخ طوسى و سيّد ابن طاووس(رحمه الله)از فيّاض بن محمّد نقل كرده اند كه گفت: روز عيد غدير در مرو خدمت حضرت امام رضا(عليه السلام)بودم و آن حضرت در آن روز مخصوصاً خويشان و اصحاب خود را جمع كرده و ايشان را نگاه داشته بود كه در شب با آن حضرت افطار كنند و به خانه هاى ايشان طعام و زرها و خلعت ها فرستاد، حتّى انگشتر و كفش نيز فرستاد، و ملازمان و خدمت كاران خود را جامه هاى نو بسيار نفيس پوشانيده بود و فضيلت اين روز را براى مردم نقل مى فرمود، از جمله آن ها آن كه فرمود كه: «در بعض از سال هاى خلافت حضرت امير المؤمنين(عليه السلام)روز جمعه با روز غدير جمع شده بود، پس بعد از پنج ساعت كه از روز گذشته بر منبر بالا رفت و خطبه اى طولانى خواند و نام هاى بسيار از براى آن روز ذكر كرد، تا آن كه حضرت امير المؤمنين(عليه السلام)به مردم فرمود آن چه حاصلش اين است كه: «بعد از انقضاى اين مجمع برگرديد به خانه هاى خود و توسعه كنيد بر عيال خود و احسان و نيكى كنيد نسبت به برادران مؤمن خود، و در خانه هاى خود برادران مؤمن خود را جمع كنيد و نيكويى كنيد نسبت به ايشان و يكديگر را تهنيت و مبارك باد بگوييد، و نيكى و احسان كردن در اين روز، سال و عمر را زياد مى كند و مهربانى با يكديگر كردن موجب مزيد رحمت الهى است، و تا توانيد بخشش و احسان كنيد با عيال خود و برادران مؤمن خود و اظهار شادى و خوشحالى كنيد، و هركه اميد احسان از شما دارد در حقّ او تقصير نكنيد، ضعيفان و فقيران و غلامان و كنيزان را با خود برابر كنيد، به درستى كه دادن يك درهم در اين روز برابر است با دويست هزار درهم و حق تعالى زياده نيز عطا مى كند. و روزه اين روز را حق تعالى سنّت گردانيده و ثوابش را مانند ثواب كسى گردانيده كه از اوّل دنيا تا آخر دنيا عبادت كند، به آن كه روزها روزه بدارد و شبها به عبادت بايستد. و كسى كه برآورد حاجت برادر مؤمنى را پيش از آن كه او اظهار كند و از روى رغبت و خواهش با او نيكى كند چنان باشد كه اين روز را روزه داشته باشد و تمام شبش را عبادت كرده باشد، و هركه در شبش مؤمنى را افطار فرمايد چنان باشد كه هزار هزار پيغمبر و صدّيق و شهيد را افطار فرموده باشد، پس چگونه باشد ثواب كسى كه متكفّل احوال چندين نفر از مردان مؤمن و زنان مؤمنه بشود و هرگاه چنين كند من ضامنم بر خدا كه امان يابد از كافر شدن و فقير شدن. و اگر بميرد در آن شب يا در آن روز يا بعد از آن تا عيد غديرِ آينده بدون آن كه كبيره بسيار بدى بكند البتّه آمرزيده است. و هركه قرضى بكند در اين روز براى برادران خود ضامنم بر خدا كه اگر او را زنده بدارد تا بميراند، آن قرض را از او متحمل شود، و از دوش او بردارد. و چون ملاقات كنيد با يكديگر مصافحه كنيد و به زبان ها يكديگر را تهنيت بگوييد و آن چه گفتم حاضران به غايبان بگويند. و توانگران رعايت كنند فقيران را و اقويا دستگيرى كنند ضعيفان را. حضرت رسول(صلى الله عليه وآله)مرا به همه اين ها امر فرموده».
و شيخ كلينى به سند معتبر روايت كرده از حضرت صادق(عليه السلام)پرسيدند كه: آيا مسلمانان را عيدى هست غير جمعه و اضحى و فطر؟ فرمود: «بلى، عيدى هست كه از همه حرمتش بيشتر است». راوى گفت: كدام عيد است؟ فرمود كه: «آن روزى است كه نصب كرد رسول خدا(صلى الله عليه وآله)امير المؤمنين(عليه السلام)را به خلافت خود و فرمود كه: «هركه من مولى و آقاى اويم على(عليه السلام)مولى و آقا و پيشواى اوست، و آن روز هيجدهم ذى الحجّه است». راوى گفت: چه كار بايد كرد در آن روز؟ فرمود كه: «بايد روزه بداريد و عبادت كنيد و محمد(صلى الله عليه وآله)و آل محمد(عليهم السلام)را ياد كنيد و برايشان صلوات بفرستيد. و وصيّت كرد رسول خدا(صلى الله عليه وآله)امير المؤمنين(عليه السلام)را كه در اين روز را عيد گرداند، و هر پيغمبرى وصىّ خود را وصيّت مى كرد كه اين روز را عيد گردانند». و به روايت ديگر فرمود كه: «روزه روز غدير كفّاره شصت ساله گناه است». و به روايت ديگر منقول است كه مفضّل از حضرت صادق(عليه السلام)پرسيد كه: امر مى كنى مرا كه روز غدير را روزه بگيرم؟ فرمود: «آرى واللّه، آرى واللّه، آرى واللّه، به درستى كه در اين روز خدا توبه حضرت آدم را قبول كرد و به شكر آن اين روز را روزه داشت، و در اين روز خدا ابراهيم(عليه السلام)را از آتش نجات داد و ] به [ شكر آن اين روز را روزه داشت، و در اين روز حضرت موسى، هارون را وصى خود گردانيد و اين روز را به شكر اين نعمت روزه داشت، و در اين روز حضرت عيسى(عليه السلام)وصيّت وصىّ خود شمعون الصّفا را ظاهر گردانيد و اين روز را به شكر حق تعالى روزه داشت، و در اين روز حضرت رسول(صلى الله عليه وآله)حضرت امير المؤمنين(عليه السلام)را خليفه و جانشين خود گردانيد و فضيلت و وصايت او را بر خلق ظاهر گردانيد و اين روز را به شكر اين نعمت ها روزه داشت، و اين روز، روزِ روزه داشتن و روز عبادت است و روز طعام دادن و نيكى كردن با برادران مؤمن است و روزى است كه خدا از مؤمنان خشنود مى گردد و بينى شيطان بر خاك ماليده مى شود».

نوشتن دیدگاه